Anna Smoleńska to postać, której dzieło – znak “Polski Walczącej” – stało się niezatartym symbolem polskiego oporu podczas II Wojny Światowej. Młoda warszawianka, harcerka Szarych Szeregów, w ciągu swojego krótkiego życia wniosła ogromny wkład w historyczną i kulturalną tożsamość naszego narodu.
Urodzona 28 lutego 1920 roku w Warszawie, Anna od 1931 roku była członkinią harcerstwa. Jako uczennica warszawskiego gimnazjum im. Juliusza Słowackiego, rozwijała swoje zainteresowania, które po maturze w 1938 roku skierowały ją na studia z historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim.
Podczas okupacji niemieckiej kontynuowała edukację w Miejskiej Szkole Ogrodniczo-Rolniczej. Uczelnia ta, pod pozorem kształcenia na poziomie średnim, prowadziła studia akademickie SGGW. Równolegle Anna przeszła konspiracyjny kurs łączności, co miało ogromne znaczenie dla jej dalszej działalności.
Anna Smoleńska, znana również pod pseudonimem Hania, była aktywna w Szarych Szeregach. Wspólnie z grupą harcerek działała w konspiracyjnej organizacji małego sabotażu Wawer. Zaangażowała się w pomoc dla rodzin żołnierzy przebywających w niemieckiej niewoli. Od początku 1942 roku pełniła rolę łączniczki w Wydziale Propagandy Bieżącej Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej.
Jej największym osiągnięciem, które wpisało się na trwałe w polską historię, był znak “Polski Walczącej”. W pierwszych miesiącach 1942 roku Biuro Informacji i Propagandy ogłosiło konkurs na symbol dla organizacji. Spośród 27 zgłoszeń, wybrano projekt Anny Smoleńskiej – Kotwicę. Wybór ten został podyktowany czytelnością symbolu, łatwością wykonania oraz mocnym przekazem – litera “P” symbolizowała Polskę, a “W” – walkę.
Symbol ten rozprzestrzenił się w Warszawie na murach od 20 marca 1942 roku, dzięki członkom organizacji Wawer. “Biuletyn Informacyjny” AK z 16 kwietnia 1942 r. napisał: “Znak kotwicy stał się już własnością powszechną. (…) Być może działa tu chęć pokazania wrogowi, że mimo wszystko – nie złamał naszego ducha. Może na wyobraźnię rysowników działa symbolika kotwicy – znaku nadziei”.
Niestety, los Anny Smoleńskiej był dramatyczny. 3 listopada 1942 roku, po nieudanej próbie aresztowania redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” Aleksandra Kamińskiego i sekretarz redakcji Marii Straszewskiej, Niemcy zatrzymali Annę wraz z jej rodzicami – Eugenią i Kazimierzem, siostrą Janiną oraz bratem Stanisławem i jego żoną Danutą.
Wszyscy zostali umieszczeni w więzieniu na Pawiaku, skąd 27 listopada przewieziono ich do Auschwitz. Nie tylko Anna, ale także jej matka, siostra oraz szwagierka zginęły w obozie. Niemcy wystawili akt zgonu Anny 30 marca 1943 roku, jako datę śmierci podali 19 marca, a przyczyną miało być „zapalenie opłucnej”.
Kazimierz Smoleński, ojciec Anny i profesor chemii Politechniki Warszawskiej, został rozstrzelany 13 maja 1943 roku w ruinach getta warszawskiego po serii tortur na Pawiaku. Z całej rodziny przeżył tylko brat Anny, Stanisław. Został on przeniesiony do obozu Gross-Rosen, a później do Sachsenhausen. Po wojnie wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Zmarł 24 stycznia 1986 roku.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, z pierwotnym zamiarem uwięzienia w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później i stał się miejscem zagłady Żydów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. W Auschwitz Niemcy uwięzili 140-150 tys. Polaków, z tego ok. 70 tys. zginęło.
Choć życie Anny Smoleńskiej zostało brutalnie przerwane, jej wkład w polski ruch oporu i jej niezatarty symbol “Polski Walczącej” pozostaje wiecznym znakiem nadziei i determinacji naszego narodu. Jej historia jest przypomnieniem o wartościach, które skłoniły ją do walki: miłości do ojczyzny, odwagi i poświęcenia. Pomimo tragicznej śmierci, Anna Smoleńska żyje w sercach Polaków poprzez symbol, który stworzyła – Kotwicę, która pozostaje niezłomnym znakiem Polski Walczącej.
